تفاوت‌های الگوی نوار مغزی در کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال توجه (ADHD)نوع High Beta

تفاوت‌های الگوی EEG در کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD نوع High Beta

در دهه‌های اخیر، تحلیل EEG و QEEG یکی از ابزارهای کلیدی در درک فیزیولوژی مغز افراد مبتلا به اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) بوده است. مطالعات نشان داده‌اند که ADHD مجموعه‌ای از زیرگروه‌های فیزیولوژیک دارد که هرکدام با الگوی خاصی از فعالیت الکتریکی مغز مشخص می‌شوند. یکی از مهم‌ترین این زیرگروه‌ها، نوع High Beta است — الگویی که در آن فعالیت امواج بتای بالا (۲۲ تا ۳۰ هرتز) بیش از حد افزایش می‌یابد و مغز در وضعیت آماده‌باش مداوم باقی می‌ماند.

با وجود اشتراک در هسته‌ی فیزیولوژیک، الگوی EEG در کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD نوع High Beta تفاوت‌های قابل‌توجهی دارد. این تفاوت‌ها نه‌تنها بازتابی از رشد مغز و تغییرات ساختاری آن در طول زمان هستند، بلکه برای طراحی پروتکل‌های دقیق نوروفیدبک نیز اهمیت بالینی مستقیم دارند.

الگوی High Beta چیست و چه معنایی دارد؟

در حالت طبیعی، امواج بتا به‌ویژه در بازه‌ی ۱۳ تا ۲۱ هرتز، با هوشیاری، تمرکز و فعالیت شناختی مرتبط‌اند. اما وقتی دامنه‌ی امواج بتای بالا (۲۲ تا ۳۰ هرتز) بیش از حد افزایش یابد، معمولاً نشانه‌ای از برانگیختگی بیش‌از‌حد قشر مغز (Cortical Hyperarousal) است. این وضعیت در QEEG به صورت افزایش توان مطلق یا نسبی High Beta Power، به‌ویژه در نواحی پیش‌پیشانی (Fz) و مرکزی (Cz) مشاهده می‌شود.

در بیماران مبتلا به ADHD نوع High Beta، مغز به‌جای کاهش برانگیختگی برای تمرکز، در یک وضعیت «تنش شناختی پایدار» قرار دارد. نتیجه‌ی این پدیده، احساس اضطراب، افکار مزاحم و دشواری در کنترل توجه است.

الگوی EEG در کودکان مبتلا به ADHD نوع High Beta

در کودکان، فعالیت بتای بالا معمولاً گسترده‌تر و نامتقارن‌تر از بزرگسالان است. نقشه‌های QEEG نشان می‌دهند که این افزایش در نواحی پیشانی (frontal) و مرکزی (central) بیشترین شدت را دارد. ویژگی‌های کلیدی این گروه شامل موارد زیر است:

• افزایش توان امواج High Beta (۲۲–۳۰ Hz) در الکترودهای Fz، Cz و گاهی Pz
• نسبت پایین تتا/بتا (Theta/Beta Ratio) به دلیل کاهش فعالیت تتا
• الگوی کلی مرتبط با تحریک‌پذیری بیش از حد و ناتوانی در مهار شناختی
• بی‌ثباتی در انسجام عملکردی بین نواحی فرونتال و تمپورال

این یافته‌ها نشان می‌دهند که در کودکان، سیستم عصبی هنوز در حال شکل‌گیری است و مسیرهای بازداری شناختی (Inhibitory Networks) به‌طور کامل تثبیت نشده‌اند. در نتیجه، مغز کودک مبتلا به این نوع از ADHD، به شکل گسترده‌تری در وضعیت «برانگیختگی بیش‌فعال» قرار دارد.

الگوی EEG در بزرگسالان مبتلا به ADHD نوع High Beta

در بزرگسالان، اگرچه هنوز افزایش امواج بتای بالا وجود دارد، اما این افزایش موضعی‌تر و منطقه‌ای‌تر است. الگوی QEEG معمولاً نشان‌دهنده‌ی تمرکز بیش‌فعالی در نواحی پیش‌پیشانی چپ (F3، Fz) و گاه در بخش‌های خلفی لوب فرونتال است. در عین حال، برخی از بزرگسالان مبتلا به این نوع ADHD افزایش غیرطبیعی انسجام بین‌لوبی (Interhemispheric Coherence) را نیز نشان می‌دهند.

این یعنی اگرچه شدت برانگیختگی نسبت به دوران کودکی کاهش یافته، اما اتصال بیش‌از‌حد سیناپسی بین مدارهای اجرایی باقی مانده است — حالتی که با «تفکر مداوم، اضطراب شناختی و خستگی ذهنی» شناخته می‌شود.

در این گروه، مغز از حالت “بیش‌تحریکی” کودکانه خارج شده و به سمت “فرسودگی شناختی” مزمن حرکت کرده است.

تحلیل مقایسه‌ای بین دو گروه